ამ სტატიაში გაიგებთ 10 ყველაზე დიდი თვითნასწავლი პროგრამისტების შესახებ, რომლებმაც დიდი როლი შეასრულეს კომპიუტერული ტექნოლოგიების განვითარებაში, პროგრამისტები, რომლებმაც სამყარო შეცვალეს.
კომპიუტერული ტექნოლოგიების განვითარება დაიწყო მე-19 საუკუნეში, მექანიკური და ელექტრომექანიკური მოწყობილობების გამოგონებით.
თუმცა, თანამედროვე ელექტრონული ციფრული კომპიუტერების ისტორია უფრო ახალია და მე-20 საუკუნის შუა წლებიდან იღებს სათავეს.
პროგრამისტები, რომლებმაც სამყარო შეცვალეს:
1. ადა ლავლეისი
ადა ლავლეისი იყო პირველი პროგრამისტი მსოფლიოში. მან შექმნა პირველი ალგორითმი ჩარლზ ბაბიჯის მექანიკური კომპიუტერისთვის, რომელიც თიურინგის სრული კომპიუტერის პირველი დიზაინი იყო.
მას ხშირად უწოდებენ “პროგრამირების დედას”. ის იყო ინგლისელი მათემატიკოსი და გამოთვლითი მანქანების პიონერი მე-19 საუკუნეში.
1842 წელს ადა ლავლეისმა დაწერა ანალიზური მანქანის პროგრამირების შესახებ ნაშრომი, სადაც აღწერა პირველი ალგორითმი ჩარლზ ბაბიჯის შემოთავაზებული მექანიკური კომპიუტერისთვის, რომელსაც ანალიზური მანქანა ეწოდებოდა.
ეს მანქანა თიურინგის სრული კომპიუტერის პირველი დიზაინი იყო, რაც ნიშნავს, რომ მას შეეძლო ნებისმიერი გამოთვლითი ამოცანის ამოხსნა თანამედროვე კომპიუტერების მსგავსად.
ლავლეისის ნაშრომში აღწერილი ალგორითმი საკმაოდ რთული იყო და ითვალისწინებდა პირობით გადახვევებსა და ციკლებს.
ადას ნაშრომი გახდა კომპიუტერული პროგრამირების საფუძველი და მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გამოთვლითი მანქანების განვითარებისთვის, ის ნამდვილად არის სიაში პროგრამისტები, რომლებმაც მსოფლიო შეცვალეს.
2. სტივ ვოზნიაკი
სტივ ვოზნიაკი არის Apple-ის თანადამფუძნებელი, მან შექმნა Apple I – პირველი პერსონალური კომპიუტერი.
ის იყო პერსონალური კომპიუტერების რევოლუციის სულის ჩამდგმელი და მიეკუთვნება სიას პროგრამისტები, რომლებმაც სამყარო შეცვალეს.
1976 წელს, სტივ ვოზნიაკმა და სტივ ჯობსმა დაარსეს Apple კომპიუტერული კომპანია სან ფრანცისკოში, ვოზნიაკი იყო ძირითადი ინჟინერი, რომელმაც დიზაინი გაუკეთა კომპანიის პირველ პროდუქტს – Apple I კომპიუტერს.
Apple I იყო პირველი კომერციული პერსონალური კომპიუტერი, მართლაც კომპაქტურ ზომაზე და მისაწვდომ ფასად, ვოზნიაკმა Apple I შექმნა თვითნასწავლი პროგრამირების უნარების გამოყენებით.
Apple I-მა დიდი პოპულარობა მოიპოვა ჰობისტებსა და მოყვარულთა შორის, რამაც ხელი შეუწყო კომპანიის წარმატებას.
შემდგომ ვოზნიაკმა იმუშავა ახალ კომპიუტერზე და შექმნა უფრო განვითარებული Apple II, რომელიც პირველი წარმატებული მასობრივი პროდუქცია გახდა კომპანიისთვის.
სტივ ვოზნიაკის ინოვაციური დიზაინებმა და ხელმისაწვდომი პერსონალური კომპიუტერების შექმნამ შეცვალა კომპიუტერული ინდუსტრია და გახსნა კარები ციფრული რევოლუციისთვის.
მისი წვლილი პერსონალური კომპიუტერების განვითარებაში უდიდესია.
3. მარგარეტ ჰამილტონი
მარგარეტ ჰამილტონმა დაწერა პროგრამა, რომელმაც შესაძლებელი გახადა აპოლო კოსმოსურ ხომალდის მთვარეზე დაჯდომა, ამით დაიწყო პროგრამული უზრუნველყოფის ინდუსტრია.
მარგარეტ ჰამილტონი იყო პროგრამისტთა ჯგუფის ლიდერი, რომელიც მუშაობდა აპოლოს მართვის კომპიუტერული სისტემის პროგრამულ უზრუნველყოფაზე NASA-სთვის 1960-იან წლებში.
მათ დაწერეს რთული კოდი, რომელიც აკონტროლებდა აპოლოს კოსმოსურ ხომალდს ყველა მისიის ეტაპზე – გაშვებიდან დაბრუნებამდე.
მათ მიერ შექმნილი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კოდი იყო პროგრამული უზრუნველყოფა, რომელიც წარმოადგენდა კომპიუტერულ სისტემებს აპოლო 11-ის მთვარეზე დაჯდომის მისიის დროს 1969 წელს.
ფრენის განმავლობაში წარმოიქმნა კრიტიკული შეცდომა, რამაც გადატვირთა კომპიუტერის სისტემები, ჰამილტონის კოდმა შეძლო პრობლემის გადაჭრა და კოსმონავტებმა შეძლეს მთვარეზე უსაფრთხოდ დაშვება.
ეს იყო ერთ-ერთი პირველი შემთხვევა, როდესაც პროგრამულმა უზრუნველყოფამ გადაარჩინა მნიშვნელოვანი მისია. ამან აჩვენა პროგრამული უზრუნველყოფის მნიშვნელობა და დაამკვიდრა ის, როგორც დამოუკიდებელი დარგი ინჟინერიაში.
ჰამილტონმა შემდგომში დააფუძნა კომპანია და განაგრძო მუშაობა პროგრამული უზრუნველყოფის განვითარებაზე.
მისი წვლილი აღიარებულია და იგი დაჯილდოვდა პრეზიდენტის თავისუფლების მედლით 2016 წელს.
4. გრეის ჰოპერი
გრეის ჰოპერი პირველი ქალი იყო, ვინც იელის უნივერსიტეტში მათემატიკის დოქტორის ხარისხი მიიღო. მან შექმნა პირველი კომპილატორი კომპიუტერული ენისთვის A-0, ასევე მან შემოიტანა ტერმინი “კომპიუტერული ხოჭო”.
მეორე მსოფლიო ომის დროს იგი მუშაობდა ჰარვარდის მარკ I კომპიუტერზე, რომელიც გამოიყენებოდა ოკეანის ტალღების გამოსათვლელად.
სწორედ ამ კომპიუტერზე მუშაობის დროს იპოვნეს ხოჭო, რამაც შეაფერხა კომპიუტერის მუშაობა.
ამ შემთხვევის საფუძველზე კი გრეის ჰოპერმა შეიმუშავა ტერმინი “ხოჭო” კომპიუტერული შეცდომების აღსანიშნავად.
მოგვიანებით, ჰოპერი მუშაობდა პირველი კომპილატორის შექმნაზე A-0 პროგრამირების ენისთვის, რომელიც იყო პირველი მაღალი დონის პროგრამირების ენა. კომპილატორი A-0-ს კოდს აქცევდა მანქანურ კოდად, რაცმაც პროგრამისტებისთვის კოდის წერის პროცესი გაამარტივა.
გრეის ჰოპერმა ასევე შეიმუშავა პირველი ინსტრუქციები ტესტირებისთვის, რაც გახდა საფუძველი თანამედროვე პროგრამების სანდო მუშაობისთვის.
მას დიდი წვლილი მიუძღვის COBOL-ის, ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ბიზნეს-პროგრამირების ენის შექმნაშიც.
ჰოპერი აქტიურად მუშაობდა კაცობრიობის წინაშე კომპიუტერული მეცნიერების დარგში გზის გახსნასა და პოპულარიზაციაზე.
მისი წვლილი ამ სფეროში გამორჩეულია და ამიტომაც მას კომპიუტერული რევოლუციის დედად მოიხსენიებენ ხოლმე, ჰოპერი ნამდვილად შედის სიაში პროგრამისტები, რომლებმაც სამყარო შეცვალეს.
ბილ გეითსი
ბილ გეითსი არის Microsoft-ისა და Bill & Melinda Gates Foundation-ის თანადამფუძნებელი, მან პაულ ალენთან ერთად დაწერა პირველი პროგრამა Altair 8800 კომპიუტერისთვის.
მოგვიანებით კი Microsoft გახდა მსოფლიოს უდიდესი პროგრამული უზრუნველყოფის მწარმოებელი კომპანია.
1975 წელს, ბილ გეითსმა და მისმა მეგობარმა პაულ ალენმა დაწერეს Altair BASIC – ინტერპრეტატორი BASIC პროგრამირების ენისთვის, რომელიც განკუთვნილი იყო Altair 8800 პერსონალური კომპიუტერისთვის.
ეს იყო პირველი პროგრამული უზრუნველყოფა, რომელიც შეიქმნა ამ კომპიუტერისთვის.
საწყის ეტაპზე Microsoft-ი აწარმოებდა BASIC-ის სხვადასხვა ვერსიებს სხვადასხვა არქიტექტურების კომპიუტერებისთვის.
მათი პირველი დიდი კომერციული წარმატება იყო MS-DOS ოპერაციული სისტემის ლიცენზირება IBM-სთვის 1981 წელს.
გეითსის ხელმძღვანელობით, Microsoft-მა გააუმჯობესა და განავითარა Windows ოპერაციული სისტემა, რომელიც გახდა ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული პერსონალური კომპიუტერებისთვის.
კომპანიამ ასევე შექმნა ისეთი პოპულარული პროგრამები, როგორებიცაა Microsoft Office და Internet Explorer.
ბილ გეითსმა დიდი წვლილი შეიტანა პერსონალური კომპიუტერების ინდუსტრიის განვითარებაში, მან Microsoft-ი აქცია მსოფლიოს წამყვან კომპანიად პროგრამული უზრუნველყოფის სფეროში.
6. ელონ მასკი
ელონ მასკი ცნობილია Tesla, SpaceX და SolarCity კომპანიების გამო, რომლებიც მსოფლიოს უდიდეს პრობლემებთან ბრძოლაში არიან ჩართულები.
ილონ მასჯმა პროგრამირების სწავლა 10 წლის ასაკში დაიწყო, როდესაც მას მშობლებმა კომპიუტერი უყიდეს, 12 წლის ასაკში კი მან უკვე შექმნა თამაში Blastar.
Blastar იყო სივრცითი შეტევის თამაში, რომელშიც მოთამაშეს უნდა დაეცვა კოსმოსური ხომალდი მტრის იერიშისგან, თამაშის კოდი დაწერილი იყო პროგრამირების ენა BASIC-ზე.
ეს თამაში გახდა მასკის პირველი მიღწევა პროგრამირების სფეროში. მისი შემოქმედებითობა და ტექნიკური უნარები გამოვლინდა ძალიან ადრეულ ასაკში. თვითონ მასკი აცხადებს, რომ Blastar-ის შექმნამ გადამწყვეტი როლი შეასრულა მის კარიერაში და განუმტკიცა სურვილი გამხდარიყო პროგრამისტი და ინჟინერი.
შემდგომში, მასკმა განავითარა საკუთარი უნარები და დააფუძნა ისეთი წარმატებული კომპანიები, როგორებიცაა PayPal, Tesla, SpaceX და Neuralink.
7. მარკ ცუკერბერგი
2004 წელს მარკ ცუკერბერგმა დააფუძნა Facebook – სოციალური ქსელი, რომელმაც შეცვალა მსოფლიო. მან პროგრამირება ადრეულ ასაკში ისწავლა და სკოლაში უკვე ქმნიდა ხელოვნური ინტელექტის მქონე მუსიკალურ პროგრამებს.
ცუკერბერგმა პროგრამირება დაიწყო 10-11 წლის ასაკში, ის პროგრამებს წერდა სხვადასხვა ენაზე, მათ შორის C++, Pascal, Delphi და სხვა.
ერთ-ერთი მისი შთამბეჭდავი მიღწევა იყო მუსიკალური პროგრამის შექმნა ხელოვნური ინტელექტით ჯერ კიდევ მაღალ კლასებში.
პროგრამა შექმნილი იყო ანალიზის საფუძველზე – პროგრამა შეძლებდა მუსიკის მოსმენას, სხვადასხვა სტილის ამოცნობას და ახალი მუსიკის შექმნას ამ ანალიზის შედეგად.
მოგვიანებით Microsoft-მა სცადა ამ პროგრამის შეძენა $1 მილიონად, თუმცა ცუკერბერგმა უარი თქვა პროგრამის გაყიდვაზე.
2004 წელს, ცუკერბერგმა შექმნა “FaceMash” – პროგრამა, რომელიც ადარებდა სტუდენტების ფოტოებს ერთმანეთს. შემდეგ მან განავითარა იდეა და დაარსა Facebook საიტი მხოლოდ ჰარვარდის სტუდენტებისთვის.
ამ პროგრამამ მოიპოვა დიდი პოპულარობა ჯერ სხვა უნივერსიტეტებში შემდეგ კი მთელს მსოფლიოში.
Facebook-ის წარმატებამ და სწრაფმა ზრდამ მალევე აქცია ცუკერბერგი მილიარდელად. მაგრამ მისი კარიერა დაიწყო უბრალოდ პროგრამირებით პროგრამების წერით, მუსიკისა და ხელოვნური ინტელექტის უნარით დაინტერესებით. ეს მიღწევები კი მიუთითებს მის გამორჩეულ პროგრამირების ტალანტზე.
8. ჯეკ დორსი
ჯეკ დორსი არის Twitter-ისა და Square-ის თანადამფუძნებელი, მას სჯერა, რომ საუკეთესო პროგრამისტები თვითნასწავლები არიან.
ჯეკ დორსის ფორმალური განათლება არ მიუღია, მან პროგრამირება შეისწავლა სახლში, უბრალოდ კოდის წერითა და ცდით.
პირველი კომპიუტერული პროგრამა მან 15 წლის ასაკში დაწერა.
დორსის მიდგომა პროგრამირების სწავლასთან მიმართებაზსი წარმატებული აღმოჩნდა, 2006 წელს მან თანადამფუძნებელთან ერთად შექმნა Twitter მიკრობლოგინგის პლატფორმა, რომელიც მსოფლიო მასშტაბით პოპულარული გახდა.
შემდეგ 2009 წელს დაარსა Square – კომპანია მობილური გადახდების გადაწყვეტილებებისთვის.
დორსის აზრით, პროგრამირების ფორმალური განათლება არ არის აუცილებელი საუკეთესო პროგრამისტად გასახდომად, მისი მაგალითი, რომ პროგრამირების სწავლა ფორმალური განათლების მიღების გარეშეც შეიძლება, მოტივაციას აძლევს მომავალ პროგრამისტებს.
9. ფრან ალენი
ფრან ალენი იყო პირველი ქალი, რომელმაც მიიღო ტურინგის პრიზი კომპიუტერულ მეცნიერებებში, მან 45 წელი იმუშავა IBM-ში და გააუმჯობესა კომპილატორები.
ალენი მუშაობდა IBM-ში 1957-დან 2002 წლამდე, ის იყო ამ კომპანიის ერთ ერთი ყველაზე ერთგული თანამშრომელი. ის 45 წლის განმავლობაში მუშაობდა კომპილატორების გაუმჯობესებაზე და შექმნა ბევრი ინოვაციური ტექნიკა მათი ოპტიმიზაციისთვის.
ერთ-ერთი მისი მნიშვნელოვანი მიღწევა იყო გარდაქმნის ტექნიკების შემუშავება, რომლებსაც დღესაც იყენებენ თანამედროვე კომპილატორები კოდის ოპტიმიზაციისთვის.
მისმა მუშაობამ კომპილატორებზე გააუმჯობესა მათი ეფექტურობა და გაზარდა გენერირებული კოდის ხარისხი.
ალენის წვლილი უდიდესია კომპიუტერული მეცნიერების განვითარებაში, ის აქტიურად მუშაობდა ქალების კარიერული განვითარებისთვის და წარმატებისთვის.
ფრან ალენის ნამუშევარი კომპილატორების გაუმჯობესებაზე და მისი როლი ქალთა წახალისების საქმეში, მას აქცევს ერთ-ერთ ყველაწე წარმატებულ პირველ ქალად კომპიუტერულ მეცნიერებებში.
10. ჯონ კარმაკი
ჯონ კარმაკი არის 3D გრაფიკული პროგრამების Doom და Quake-ის შემქმნელი, ამჟამად კი ის არის Oculus Rift-ის ტექნოლოგიური დირექტორი, რომელიც Facebook-მა 2014 წელს $2 მილიარდად შეიძინა.
ჯონ კარმაკმა დაიწყო პროგრამირება ძალიან ადრეულ ასაკში და გახდა თვითნასწავლი პროგრამისტი.
მან თავდაპირველად პოპულარობა მოიპოვა id Software კომპანიაში, სადაც მუშაობდა 3D გრაფიკული თამაშების Doom (1993) და Quake (1996) შექმნაზე.
მისმა წარმატებამ Doom და Quake-ის შექმნისას, კარმაკს მოუტანა მნიშვნელოვანი გამოცდილება ვიზუალური ეფექტებისა და 3D გრაფიკის მიმართულებით.
შემდგომში მან დატოვა id Software და დააარსა კიდევ ერთი კომპანია Armadillo Aerospace, რომელიც მუშაობდა კოსმოსური შუტლის გასაშვები სისტემების შექმნაზე.
2013 წელს მან მიიღო სამუშაო Oculus VR-ში, სადაც დაინიშნა ტექნოლოგიურ დირექტორად ვირტუალური რეალობის Oculus Rift ჩასაფრებული დისეინის გასავითარებლად.
2014 წელს Facebook-მა შეიძინა Oculus $2 მილიარდად, რაც გახდა ერთ-ერთი უდიდესი ინვესტიცია ვირტუალური რეალობის ტექნოლოგიების მიმართულებით.
კარმაკი კვლავ მუშაობს Oculus Rift-ზე და ცდილობს განავითაროს ვირტუალური რეალობის ტექნოლოგიები ვიდეო თამაშებსა და სხვა გამოყენებებისთვის.
მისი გამოგონებები, როგორიცაა Doom, Quake და Oculus Rift, ჯონ კარმაკი ერთ-ერთ უდიდეს ფიგურად აქცევს გეიმინგისა და გრაფიკული ტექნოლოგიების სფეროში.
თვითნასწავლმა პროგრამისტებმა დიდი როლი შეასრულეს კომპიუტერული ტექნოლოგიების განვითარებაში, ისინი გახდნენ მისაბაძი მაგალითები მომავალი პროგრამისტებისთვის.
მათი ისტორიები მოტივაციას გვაძლევენ, რომ გავაგრძელოთ სწავლა და განვავითაროთ ახალი უნარები.
